HBE-handel komt nauwelijks van de grond: fleetowners huiverig voor ‘gratis geld’
Ieder bedrijf met een laadplein en zonnepanelen kan ‘gratis geld’ verdienen. En hoe meer energie er opgewekt wordt (dat is niet eens een vereiste), hoe hoger de mogelijke opbrengst. Dat weinig fleetowners gebruik maken van deze lucratieve handel in certificaten Hernieuwbare Energie (HBE), ziet ook Mark de Raaij, co-eigenaar van Blue Current, dat bedrijven helpt bij deze handel. “Ik gaf een presentatie op Solar Solutions (vakbeurs, red.) en vroeg hoeveel mensen de regeling met hernieuwbare energie kenden. Ik was als de dood dat iedereen de handen zou opsteken, dan had ik namelijk geen verhaal meer. Maar niemand stak zijn hand op. De regelgeving mist zo zijn doel.”
Verplicht
De HBE-markt is inmiddels vijf jaar oud en nog steeds zijn veel ondernemers niet bezig met de handel in HBE’s. Sinds 2018 moeten Nederlandse bedrijven die fossiele brandstoffen leveren een oplopend percentage van die geleverde brandstoffen compenseren met hernieuwbare energie. Dat betekent niet dat oliemaatschappijen moeten overstappen op biobrandstof of massaal laadpalen moeten bouwen, zij kunnen namelijk certificaten van hernieuwbare brandstofeenheden inkopen; de HBE’s. Het idee hiervan is niet nieuw. In de jaren zestig van de vorige eeuw ontving econoom Ronald Coase nog de Nobelprijs voor een soortgelijk idee: de CO2-emissierechten. De HBE-regels zijn een instrument van de Europese Unie om de energietransitie te versnellen door een markt te creëren voor hernieuwbare energie.
Transitie
“Een hoop bedrijven beginnen nu met de transitie naar elektrisch rijden”, zegt Pieter Boutsma, oprichter van Alva Charging, een bedrijf dat slimme laadoplossingen aanbiedt. “Bij die transitie komt er heel veel op hun bord. Hoeveel auto’s heb ik nodig? Hoeveel laadpalen heb ik nodig? Hoeveel stroom? Is mijn aansluiting voldoende? Willen werknemers thuis laden? Al dat soort vragen. Als je dan HBE’s noemt, is dat vaak te veel. Ik begin alleen over HBE’s als klanten al verder in het proces zijn, anders slaan ze dicht.”
Een rondgang langs verschillende bedrijven met een groot elektrisch wagenpark, inclusief laadpalen, onderschrijft de ervaringen van De Raaij en Boutsma. De meeste benaderde bedrijven laten weten nog nooit gehoord te hebben van HBE’s, een enkeling weet er wel van, maar zit nog in de onderzoeksfase.
Administratiekosten
Dat bedrijven de HBE-regeling niet kennen, begrijpt Boutsma wel. “Voor bedrijven is het pas interessant als zij een redelijk groot wagenpark hebben met tientallen laadpalen. En veel bedrijven hebben nu nog geen laadplein staan.” Daarnaast zijn de administratiekosten van HBE’s hoog doordat bedrijven de stroom moeten registreren en gecertificeerde laders moeten aanschaffen. Boutsma schat dat een bedrijf jaarlijks 62.500 kilowattuur netstroom (circa duizend volledige laadbeurten) in auto’s moet stoppen om die kosten eruit te halen. Als een bedrijf zelf stroom opwekt, dan is het sneller winstgevend.
Prijsprobleem
Snellaadbedrijf Fastned handelt wel in HBE’s en is een van de absolute grootverdieners. Het bedrijf beschouwt de inkomsten uit de handel als een extra verdienste. Wel een lucratieve, want het haalde vorig jaar ongeveer 1,5 miljoen euro op met de verkoop van certificaten, waarvan het grootste deel HBE’s. Toch leveren de HBE’s ook bij Fastned hoofdbrekens op. Roland van der Put, energy sourcing manager bij Fastned, legt uit: “Vorig jaar leverde een HBE nog tussen de 10 en 15 euro op, maar op dit moment is dat fors lager. Dat komt omdat bedrijven momenteel goedkope biobrandstof uit China importeren. Het aanbod van HBE’s neemt op die manier toe, waardoor de prijs daalt.”
Energiemix
Hoeveel de handel oplevert per kilowattuur hangt niet alleen af van de prijs van een HBE, maar ook van het type elektriciteit dat je als bedrijf verkoopt. Op dit moment rekent Fastned bijvoorbeeld alleen met elektriciteit uit het elektriciteitsnet. Vergeleken met zelf opgewekte stroom uit zonnepanelen, rekent NEa voor netstroom 30,4 procent hernieuwbare energie. “Wat wij laden hangt af van de energiemix in ons land”, vertelt Van der Put. “Dat percentage loopt op, omdat de energiemix in Nederland de komende jaren voor een steeds groter deel bestaat uit hernieuwbare energie.” Met de huidige prijs van HBE, ontvangt Fastned een aantal eurocent per geleverde kilowattuur. Ter vergelijking: in 2022 leverde Fastned wereldwijd in totaal 51,9 miljoen kilowattuur.
Weinig tijd
De instabiele prijs van een HBE heeft verschillende oorzaken. Ten eerste is niet duidelijk vastgelegd aan welke voorwaarden biobrandstof moet voldoen om in aanmerking te komen voor HBE’s, waardoor bedrijven nu goedkope en mogelijk minder duurzame biobrandstof uit China importeren om de prijs van HBE’s te drukken. Daarnaast spreken de koper en verkoper onderling de prijs af. Het kan daardoor lastig zijn om te achterhalen wat nu een redelijke marktprijs is.Doordat de prijs van HBE’s fluctueert kunnen bedrijven de inkomsten niet goed gebruiken voor extra investeringen in het wagenpark. Hans van der Brug, aandeelhouder van Alva Charging, heeft zelf een dealerbedrijf (VW-dealer Van den Brug) waarmee hij binnenkort met HBE’s gaat experimenteren en zelf ervaring op wil doen. “Ondernemers hebben weinig tijd”, zegt Van der Brug. “Zodra het voor ondernemers winstgevend is, luisteren ze, maar dan nog moet het niet te veel moeite kosten.” Boutsma vult aan: “Doordat de prijs van HBE’s fluctueert kunnen ondernemers er moeilijk op bouwen en daarom is het nu vaak niet meer dan een leuk extraatje. Zo beschouwen wij dat ook bij het dealerbedrijf”. Een ander dealerbedrijf, BMW-dealer Pala, meldt dit jaar voor enkele duizenden euro’s aan HBE’s verkocht te hebben. “Een zakcentje dat we inzetten voor goede doelen”, laat het bedrijf weten aan Fleet&Mobility.
Vorig jaar leverde een HBE tussen de 10 en 15 euro op
Groeiende interesse
Ondanks de moeilijkheden groeit de interesse in HBE’s wel. Zo zit Blue Current momenteel met vastgoedbedrijf Boron Management in de onderzoeksfase om HBE’s aan te vragen. “Zij hebben een parkeergelegenheid waar ze 26 laadpalen willen plaatsen”, zegt De Raaij. “Maar door het verdienmodel met HBE ’s kunnen dat er misschien veel meer zijn. Zeker als in de buurt nieuwe huizen gebouwd worden. Bedrijven waar wij mee praten denken nu na om de parkeergelegenheid ook beschikbaar te stellen aan derden. Partijen die willen investeren, hebben nu een extra businessmodel om de investering terug te verdienen.”
Ook Alva Charging ziet dat de interesse in HBE’s groeit. Het bedrijf is bezig met de elektrificatie van het wagenpark van Bovag. Daarbij onderzoekt het ook de handel in HBE’s. Toch houdt Boutsma wel een slag om de arm. “Met slimme laadoplossingen kunnen bedrijven makkelijk snel geld verdienen. Met HBE’s ligt dat door de onzekere markt een stuk complexer.”
Publieke prijsinformatie
Om de handel in HBE’s aantrekkelijker te maken, stellen de partijen verschillende oplossingen voor. Een daarvan is het faciliteren van publieke prijsinformatie. “In het ideale geval zou je een soort beurs willen hebben waar alle transacties anoniem op staan”, zegt Van der Put. “Dan is er veel meer transparantie over de prijs en zijn de HBE’s makkelijker te verkopen.” Van der Put hoopt daarnaast dat het makkelijker wordt om een vaste prijs voor het leveren van toekomstige HBE’s af te spreken. “Door publieke prijsinformatie van HBE’s te publiceren, is het makkelijker om contracten met een langere looptijd af te sluiten.’’
Blijft de prijs van HBE’s op lange termijn aantrekkelijk? Op lange termijn stappen naar verwachting steeds meer grote partijen in. De Chinese nieuwe toetreder Nio laat bijvoorbeeld weten dat zij de handel in HBE’s onderzoekt; het bedrijf heeft grote accuwisselstations. Daarnaast verduurzamen de leveranciers van fossiele brandstoffen zelf ook. Tegelijkertijd stijgt het verplichte percentage hernieuwbare energie voor leveranciers van brandstoffen, wat de prijs weer doet stijgen.
Elektrificatiezorgen
Voorlopig profiteren vooral de grote partijen van de handel in HBE’s, waaronder Fastned, concluderen Boutsma en De Raaij. Voor het mkb lijkt het nog onontgonnen terrein, zeker gezien de elektrificatiezorgen die de bedrijven hebben. Ze zijn bij nieuwbouw al blij als ze een netaansluiting kunnen krijgen. Door de onzekerheid in de prijs en de hoge administratieve last lijkt de definitieve doorbraak van HBE als verdienmodel nog even op zich te laten wachten.
Wat is een HBE?
De afkorting staat voor een hernieuwbare brandstofeenheid. Dat kan biobrandstof, maar ook elektriciteit zijn. Op het gebied van elektriciteit kunnen bedrijven die stroom leveren aan auto’s, bussen en aan schepen met walstroom, HBE’s verhandelen. Simpel gezegd: hoe meer auto’s of vrachtwagens je oplaadt, hoe meer HBE’s je genereert en kunt verkopen. De hoeveelheid te ontvangen HBE’s is afhankelijk van het type stroom dat gebruikt wordt om voertuigen op te laden. Bij zelf opgewekte stroom ontvangen bedrijven drie keer meer dan bij grijze stroom.
Wie koopt HBE’s?
Leveranciers van fossiele brandstoffen zijn verplicht om jaarlijks een deel van hun brandstofverbruik ‘te vernieuwen’ en terug te leveren aan de transportmarkt. Bedrijven die brandstoffen voor vervoer leveren, moeten hun aandeel hernieuwbaar doorlopend vergroten, van de huidige 17,9 procent naar 28,0 procent in 2030. De bedrijven kunnen zelf HBE’s produceren, HBE’s kopen of een combinatie daarvan. Veel leveranciers kiezen ervoor om de benodigde HBE’s te kopen op een marktplaats in de vorm van certificaten.
Mocht een bedrijf niet voldoen aan het benodigde percentage hernieuwbare brandstof, dan kan een boete volgen. Per specifiek geval kijkt de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) wat er gaande is en of er een boete opgelegd kan worden.
Hoe verkrijg je HBE’s?
In het geval van elektriciteit moet het bedrijf dat HBE’s verkoopt beschikken over een eigen aansluiting of energiecontract, over MID-gecertificeerde AC- of DC-laadpalen, meetgegevens en een registratie van de laadtransacties. Elk jaar controleert de NEa of de bedrijven die HBE’s verkopen voldoen aan de bovenstaande voorwaarden.Hoeveel levert één HBE op?Een bedrijf dat 50 duizend kWh groene, zelf geproduceerde elektriciteit, in een voertuig stopt, produceert 720 HBE’s. De prijs per HBE fluctueert tussen 7 en 15 euro.
