‘Bescherm publieke waarden, reguleer deelplatformen’
Dat concludeert het Rathenau Instituut in het rapport Eerlijk delen. Waarborgen van publieke belangen in de deeleconomie en de kluseconomie, dat op 30 mei verscheen.
In het rapport worden vijf platformen nader bekeken: Helpling (schoonmaak), Uberpop (taxi), Airdnd (huiskamerrestaurant), Airbnb (huis) en SnappCar (auto). Het instituut merkt op dat platformen bestaande wettelijke categorieën uitdagen, waardoor onduidelijkheid ontstaat over rechten, plichten en verantwoordelijkheden. “Zo presenteert Uberpop zich niet als taxibedrijf maar als technologiebedrijf.” De advocaat-generaal adviseerde onlangs aan het Europees Hof van Justitie om de vervoersdienst die Uber levert te beschouwen als essentieel onderdeel van de dienstverlening. Dat zou betekenen dat EU-lidstaten Uber kunnen reguleren als taxibedrijf.
Gevaar
Volgens het rapport hebben deelplatformen positieve invloed op publieke belangen als welvaart, werkgelegenheid, sociale cohesie en milieu. Maar omdat dergelijke platforms beter functioneren naarmate meer mensen meedoen en gegevens delen, hebben ze van nature de neiging om snel te groeien naar een monopoliepositie. Daarmee vormen deelplatforms juist een gevaar voor bepaalde andere publieke belangen, waaronder belastingheffing, gelijk speelveld, consumentenbescherming, gelijke behandeling en openbare orde.
Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut: “Vanuit publiek belang moeten we deelplatformen voldoende ruimte geven bestaande markten te innoveren. Maar voordat ze in hun sector te dominant zijn, moeten we ze reguleren.” Lees het rapport in de Kennisbank van Fleet&Mobility.
Handhaving
In de interviews die het Rathenau Instituut hield met deelplatformen gaven deze aan dat zij de overheid verantwoordelijk achten voor de handhaving van regels c.q. de publieke belangen. Volgens het Rathenau is handhaving echter niet effectief zolang overheden niet kunnen beschikken over data over gebruikers en hun gebruik – data die de platformen niet (zonder tegenprestatie) willen delen met overheden.
Aanbevelingen
Het Rathenau Instituut doet onderzoek naar wetenschap, innovatie en nieuwe technologieën en stimuleert de publieke en politieke meningsvorming over de maatschappelijke aspecten daarvan. En dus komt het met een aantal aanbevelingen: de overheid zou de juridische status van klusplatformen moeten verhelderen en een onafhankelijke toezichthouder aanstellen die niet de privacy van gebruikers in het gedrang brengt. Ook zou de overheid de betrouwbaarheid en meeneembaarheid van beoordelingen op de platformen moeten afdwingen.
