Thema mobiliteitsconcepten | Stad aan de MaaS
Mobiliteit die niet direct is gekoppeld aan een vervoermiddel, maar het juiste vervoermiddel voor de betreffende reis – op elk gewenst moment bereikbaar én beschikbaar. Dat is een korte definitie van mobility as a service. Een kaart of app waarmee de autorit, trein-, bus-, fiets- of metroreis kan worden afgerekend: dat is ook het beeld dat mobiliteitsmanagers ervan hebben, zo bleek tijdens het Mobility as a Service-seminar op mobiliteitsvakbeurs Ecomobiel, die vorige maand in de Brabanthallen werd gehouden. “Mobility as a service betekent dat mobiliteit als dienst wordt aangeboden – en dat er dus niet direct een investering in een auto of een treinkaart tegenover staat”, zo zei een van de sprekers, Marije de Vreeze van mobiliteitsnetwerk Connekt. “Bezit is geen voorwaarde meer, snelheid en toegankelijkheid zijn dat wel. Dat is ook essentieel voor het slagen ervan: dat de mobiliteit beschikbaar is op het moment dat er vraag naar is.”
Mede dankzij de geavanceerde (internet)technologie wordt het steeds eenvoudiger om mobiliteit op afroep beschikbaar te stellen. In Connekt, een publiek-privaat netwerk voor mobiliteit waar De Vreeze voor werkt, werken overheden, bedrijven en kennisinstellingen samen aan MaaS. “Je kunt het vergelijken met Netflix: films en series zijn altijd beschikbaar, wanneer jij wilt. Je hoeft dus niet meer te wachten. Het aanbod is er altijd.”
Keerzijde
De partners van Connekt gebruiken de volgende definitie van MaaS: “The integration of various forms of transport services into a single mobility service accessible on demand.” Ofwel: met je mobiel toegang tot alle mobiliteitsvormen. Dankzij telematicatoepassingen is dit nu al realiteit. “Alles is al via de app beschikbaar: je kunt een reis plannen, de boordcomputer van de auto inzien, de energie van je huis en auto regelen en een Uber bestellen”, aldus De Vreeze.
De impact van MaaS zou kunnen zijn dat er met minder auto’s veel meer kilometers worden afgelegd dan nu, maar aan de andere kant wordt de openbare ruimte groter omdat die niet hoeft te worden gevuld met grote parkeerplaatsen. “Het bezit staat 96 procent van de tijd stil. We kunnen dus met veel minder auto’s in dezelfde mobiliteitsbehoefte voorzien”, aldus De Vreeze.
MaaS is als Netflix: films en series zijn altijd beschikbaar, wanneer jij wilt.
Roaming
De mogelijkheden zijn er; de vraag wordt, volgens ingewijden zoals onze sprekers maar ook leasemaatschappijen, steeds groter – vooral onder overheden en financiële instellingen. De markt is dus volop in beweging. “Een belangrijke vraag is: wie heeft de leidende rol”, stelde De Vreeze. “Krijgen we één winnaar, een Google, die alle mobiliteit bestuurt? Wordt het een overheidsdomein, onderdeel van het openbaar vervoer dus? Of een zogenoemd ‘roaming ecosystem’, waarbij er diverse aanbieders zijn die samenwerken met diverse transportleveranciers? Wij verwachten dat laatste.” Op het gebied van MaaS begeven zich immers zowel bestaande partijen als autofabrikanten, leasemaatschappijen en techbedrijven als Google en NXP, maar ook nieuwe aanbieders als Uber, Beamrz en Blablacar. En het openbaar vervoer is een onmisbare schakel om het netwerk compleet te krijgen.
Dichtgeslibd
De markt wil dus wel; nu de consument nog. “Wij denken dat je consumenten vooral moet stimuleren om mee te doen, door ze incentives te bieden en het aanbod eenvoudig beschikbaar te maken”, aldus De Vreeze. “Het moet de beste oplossing zijn voor de eindgebruiker. Maar ook door ze actief meet te laten doen. Denk daarbij aan peer-to-peer mobility”.
Connekt kijkt wat er nodig is om MaaS in Nederland mogelijk te maken. De voortekenen zijn gunstig. Zo heeft het ministerie van IenW inmiddels zeven pilots lopen. Als de ontwikkelingen zo doorgaan, moet een roaming ecosysteem in 2023 mogelijk zijn. Een ambitieuze doelstelling, maar de tweede spreker toonde op basis van een project in Kopenhagen wat het effect kan zijn van een geavanceerd poolautosysteem, waarmee met de mobiele telefoon een auto kan worden gereserveerd en geopend. Joakim Holm van deelautoconcept GreenMobility, een zogenoemd free floating-concept waarbij je de auto niet op een vaste plek hoeft terug te brengen, gelooft heilig in een toekomst met veel minder eigen auto’s. Vooral in grote, dichtgeslibde steden. “Van de gebruikers zegt nu 16 procent te overwegen afstand te doen van hun eigen (lease)auto en 4,5 procent heeft dat daadwerkelijk gedaan”, aldus Holm.
Mindset
Een Amsterdammer of Rotterdammer zal misschien betwijfelen dat Enschede een dichtslibbende stad is, maar ook daar bestaat de wens om de stad autoluw te maken. Henk Meiborg, ‘mobiliteitsarchitect’ bij onder andere Emodz, was betrokken bij een project dat een onderdeel van de mobility as a service-visie van Connekt al aardig benadert: het uitfaseren van de privéauto. Het project Stad Up, een mobiliteitsconcept van de stad Enschede, heeft als ultiem doel een autovloot voor heel Enschede te creëren, die in de plaats komt van de privéauto’s in de stad. In het novembernummer van Fleet&Mobility besteedden we hier al aandacht aan, in een interview met projectleider Martin van der Ham van de gemeente Enschede. Belangrijke voorwaarden voor het project was dat alle vormen van vervoer via een app beschikbaar zijn voor de gebruiker, en dat hij de telefoon ook kan gebruiken om een deelauto te reserveren en te openen. Toegang tot de laadinfrastructuur en de benodigde (ritten)administratie moeten automatisch gaan. Vanwege de omvangrijke vraag haakten veel MaaS-dienstverleners af, vertelde Meiborg. “Toch is niet de technologie het probleem, of de beschikbaarheid van vervoermiddelen: het veranderen van de mindset van mensen kost veruit de meeste tijd.”
De technologie is niet het probleem: het veranderen van de mindset van mensen kost de meeste tijd.
Goed gevoel
In het project moeten allereerst van autokilometers fietskilometers gemaakt worden; resterende autokilometers moeten elektrisch worden verreden, allereerst door de medewerkers van de gemeente zelf. Het veranderen van leaseauto naar MaaS heeft naast verduurzaming zeker ook een kostenvoordeel, zegt Meiborg op basis van de eerste 30 dagen MaaS in Enschede. “Er werden 40 procent minder autokilometers gemaakt en 30 procent meer van het OV gebruikgemaakt. Uiteindelijk leverde dit de gemeente een kostenbesparing op van 20 procent en een CO2-reductie van 50 procent in vergelijking met het reisgedrag daarvoor. En een 100 procent goed gevoel.”
