Op de Zuidas lieten leaserijders in ruil voor duizend euro een maand lang hun auto staan om voor een ander vervoermiddel te kiezen. Een interview met een van de initiators van dit Mobility-as-a-Service-project: Carolien Gehrels.

Iedere dag stroomt de A10 bij het Amsterdamse zakendistrict de Zuidas vol met medewerkers die met de leaseauto naar het werk komen. Die auto’s staan daar de rest van de dag veelal stil. Zeker als medio 2019 de werkzaamheden aan diezelfde A10 starten, komt de bereikbaarheid van de kantoren in het gedrang. “Dat wordt een jarenlang verkeersdrama, het móet anders”, stelt Carolien Gehrels, European director big urban clients bij ingenieursbedrijf Arcadis.

Om de doorstroming op orde te houden, werd op de Zuidas alvast een pilot gedraaid door de gemeente Amsterdam, de Ondernemersvereniging Amsterdam en Arcadis, in samenwerking met de Green Business Club Zuidas en Amsterdam Bereikbaar: de Zuidas Mobility Experience. Elf medewerkers van Arcadis, ABN Amro, VU Medisch Centrum, Deloitte, Loyens & Loeff, OVG Real Estate en Back-werk meldden zich en lieten een maand lang hun leaseauto staan in ruil voor duizend euro reisbudget: zowel zakelijk als woon-werkverkeer en privéritten. Voorwaarde voor deelname was dat de medewerker een leaseauto en parkeerrecht op de Zuidas had en geen vakantie had gepland tijdens de pilotmaand. 

Drempels

Gehrels had zich al bewezen als eerste proefpersoon van dit hersenspinsel. “Ik moest zelf ook een drempel over. Het is even wennen, maar uiteindelijk veel leuker dan elke dag in je leaseauto stappen.” Voor haar baan bij Arcadis was Gehrels acht jaar lang wethouder in Amsterdam voor de PvdA. “Ik zat acht jaar lang achterin een dienstauto, werd overal voor de deur afgezet en weer opgehaald, heerlijk. Maar als ik bij Arcadis uit het raam kijk op de 24ste verdieping, zie ik iedere dag die spitsfiles. Er is een mentaliteitsverandering voor nodig en de resultaten van de eerste pilot helpen daarbij.” Gehrels liet het voorstel voor een leaseauto links liggen en stapt in plaats daarvan iedere dag op de fiets naar werk. “Ik beweeg ook nog eens een uur per dag, alleen al door mijn reisgedrag. Ik loop veel, bijvoorbeeld naar een station toe, ik fiets veel naar afspraken en ik heb met mijn werkgever afgesproken dat ik een taxi neem als het regent.” Die taxi is erg on-Nederlands, meent zij. “Je moet jezelf af en toe wat gunnen, zoals een taxi als dat handig of prettig is. Nederlanders zijn erg calvinistisch en zitten op de centen. Terwijl die stilstaande leaseauto ook gewoon geld kost, en wat dacht je van die parkeerplek.”

MaaS

De Zuidas Mobility Experience richt zich op Mobility as a Service (MaaS)-concepten, waarbij de kandidaten hun eigen keten inrichten met behulp van beschikbare en bestaande techniek. “Er zijn zoveel apps beschikbaar dat het heel eenvoudig is je mobiliteitsketen zelf in te richten. Daarbij willen we geen monopolieposities creëren. Er mag een Uber genomen worden, maar ook een reguliere taxi. Er zijn auto’s van Greenwheels beschikbaar, die overigens erg duur zijn, maar je mag ook kiezen voor een Car2go, een Hyundai Ionic of een Sixt huurauto.” Er zijn geen speciale afspraken gemaakt met bedrijven voor deze pilot. “Veel bedrijven denken uit hun eigen modaliteit: de NS vanuit de trein, de autobranche vanuit de auto en KLM vanuit het vliegtuig. Het is juist belangrijk vanuit de gebruiker te denken en al die mogelijkheden aan elkaar te knopen.” De deelnemers kregen een virtueel budget, wat overbleef werd dan ook niet als extra loon uitgekeerd. “Dan gaan mensen toch andere keuzes maken omdat het ze ook geld kan opleveren.” Uit de eerste pilot van afgelopen najaar blijkt dat 12 duizend euro op jaarbasis per medewerker zeker voldoende is om de mobiliteit vrij in te vullen. De deelnemers gaven gemiddeld 606 euro uit in een maand. Een leaseauto kost gemiddeld 1.500 euro per maand, dat is 18 duizend euro per jaar. “Ook al is het niet bedoeld als besparing, dat is wel mooi meegenomen.”

Deelnemers konden punten winnen door zoveel mogelijk modaliteiten te gebruiken.

Privileges

De top 3 meest gebruikte alternatieven voor de leaseauto waren de trein, de OV-fiets en Uber. De belangrijkste factoren voor de vervoerskeuze bleken comfort, reistijd en beschikbaarheid. Nu er elf mensen met een budget aan de slag gingen, was er altijd wel een deelauto of Uber beschikbaar. Maar wat als straks 11 duizend mensen op deze manier gaan reizen? “We moeten gewoon van alles gaan uitproberen: van people movers tot elektrische steps. Ook moet MaaS-gedrag worden beloond met privileges: twee rijbanen alleen voor gebruikers van een deelauto bijvoorbeeld, waaronder de taxi.”

Langer onderweg

De zogenoemde ‘first en last mile’ wordt door mensen die buiten de stad wonen vaak als grootste probleem gezien als zij de auto laten staan. “Dat zit echt tussen de oren van mensen, want er is zo veel mogelijk. Natuurlijk is er minder openbaar vervoer beschikbaar in een dorp dan in een stad, maar dankzij prima p+r-plekken kunnen ook die mensen gewoon met de trein naar kantoor komen. Voor veel mensen is de fiets in combinatie met de trein ideaal.” Uit de resultaten van de pilot blijkt ook dat er van alles mogelijk is. Hoewel de meeste deelnemers in Amsterdam woonden, zat er ook een tussen uit Hillegom bijvoorbeeld. Langer onderweg zijn dan met de auto, werd door de meeste reizigers als een nadeel gezien. Toch was de ervaring van de meeste testers positief, stelt Gehrels. “De reden om deel te nemen was voor 50 procent van de deelnemers om nieuwe alternatieven uit te proberen, dat werd dan ook bij de evaluatie hoog beoordeeld”, aldus Gehrels. Bovendien willen de leaserijders vaker gebruik gaan maken van alternatieven als de bereikbaarheid van kantoor slechter wordt. 

Punten scoren

Ze vertelt dat er ook een spelelement aan de pilot was gekoppeld. “Deelnemers konden punten winnen door zoveel mogelijk modaliteiten te gebruiken. Wie iedere dag zijn eigen fiets pakte, kreeg weinig punten. De trein in combinatie met een deelauto leverde bijvoorbeeld weer een hoge score op. Je moet het ook leuk maken voor mensen om eens iets anders uit te proberen. Je ziet ook nog eens veel meer van een stad, in plaats van alleen maar de bumper van je voorganger tijdens de file op de ringweg. En het duurzaamheidseffect bleek ook erg belangrijk voor mensen.”

Het uiteindelijke doel van Gehrels is het programma op te schalen en te introduceren in steden in het buitenland. “Ook in Beijing, Johannesburg en Sao Paulo moeten mensen de auto uit. Alleen al omdat de luchtkwaliteit in sommige steden zo slecht is. De auto is een heilig huisje. Veel mensen beschouwen het als hun kantoor, handtas of een privéruimte, maar in de toekomst, zeker met de verwachte verstedelijking, is er gewoon geen plek meer voor zoveel auto’s.” 

Iedere dag stroomt de A10 bij het Amsterdamse zakendistrict de Zuidas vol met medewerkers die met de leaseauto naar het werk komen. Die auto’s staan daar de rest van de dag veelal stil. Zeker als medio 2019 de werkzaamheden aan diezelfde A10 starten, komt de bereikbaarheid van de kantoren in het gedrang. “Dat wordt een jarenlang verkeersdrama, het móet anders”, stelt Carolien Gehrels, European director big urban clients bij ingenieursbedrijf Arcadis.

Om de doorstroming op orde te houden, werd op de Zuidas alvast een pilot gedraaid door de gemeente Amsterdam, de Ondernemersvereniging Amsterdam en Arcadis, in samenwerking met de Green Business Club Zuidas en Amsterdam Bereikbaar: de Zuidas Mobility Experience. Elf medewerkers van Arcadis, ABN Amro, VU Medisch Centrum, Deloitte, Loyens & Loeff, OVG Real Estate en Back-werk meldden zich en lieten een maand lang hun leaseauto staan in ruil voor duizend euro reisbudget: zowel zakelijk als woon-werkverkeer en privéritten. Voorwaarde voor deelname was dat de medewerker een leaseauto en parkeerrecht op de Zuidas had en geen vakantie had gepland tijdens de pilotmaand. 

Drempels

Gehrels had zich al bewezen als eerste proefpersoon van dit hersenspinsel. “Ik moest zelf ook een drempel over. Het is even wennen, maar uiteindelijk veel leuker dan elke dag in je leaseauto stappen.” Voor haar baan bij Arcadis was Gehrels acht jaar lang wethouder in Amsterdam voor de PvdA. “Ik zat acht jaar lang achterin een dienstauto, werd overal voor de deur afgezet en weer opgehaald, heerlijk. Maar als ik bij Arcadis uit het raam kijk op de 24ste verdieping, zie ik iedere dag die spitsfiles. Er is een mentaliteitsverandering voor nodig en de resultaten van de eerste pilot helpen daarbij.” Gehrels liet het voorstel voor een leaseauto links liggen en stapt in plaats daarvan iedere dag op de fiets naar werk. “Ik beweeg ook nog eens een uur per dag, alleen al door mijn reisgedrag. Ik loop veel, bijvoorbeeld naar een station toe, ik fiets veel naar afspraken en ik heb met mijn werkgever afgesproken dat ik een taxi neem als het regent.” Die taxi is erg on-Nederlands, meent zij. “Je moet jezelf af en toe wat gunnen, zoals een taxi als dat handig of prettig is. Nederlanders zijn erg calvinistisch en zitten op de centen. Terwijl die stilstaande leaseauto ook gewoon geld kost, en wat dacht je van die parkeerplek.”

MaaS

De Zuidas Mobility Experience richt zich op Mobility as a Service (MaaS)-concepten, waarbij de kandidaten hun eigen keten inrichten met behulp van beschikbare en bestaande techniek. “Er zijn zoveel apps beschikbaar dat het heel eenvoudig is je mobiliteitsketen zelf in te richten. Daarbij willen we geen monopolieposities creëren. Er mag een Uber genomen worden, maar ook een reguliere taxi. Er zijn auto’s van Greenwheels beschikbaar, die overigens erg duur zijn, maar je mag ook kiezen voor een Car2go, een Hyundai Ionic of een Sixt huurauto.” Er zijn geen speciale afspraken gemaakt met bedrijven voor deze pilot. “Veel bedrijven denken uit hun eigen modaliteit: de NS vanuit de trein, de autobranche vanuit de auto en KLM vanuit het vliegtuig. Het is juist belangrijk vanuit de gebruiker te denken en al die mogelijkheden aan elkaar te knopen.” De deelnemers kregen een virtueel budget, wat overbleef werd dan ook niet als extra loon uitgekeerd. “Dan gaan mensen toch andere keuzes maken omdat het ze ook geld kan opleveren.” Uit de eerste pilot van afgelopen najaar blijkt dat 12 duizend euro op jaarbasis per medewerker zeker voldoende is om de mobiliteit vrij in te vullen. De deelnemers gaven gemiddeld 606 euro uit in een maand. Een leaseauto kost gemiddeld 1.500 euro per maand, dat is 18 duizend euro per jaar. “Ook al is het niet bedoeld als besparing, dat is wel mooi meegenomen.”

Deelnemers konden punten winnen door zoveel mogelijk modaliteiten te gebruiken.

Privileges

De top 3 meest gebruikte alternatieven voor de leaseauto waren de trein, de OV-fiets en Uber. De belangrijkste factoren voor de vervoerskeuze bleken comfort, reistijd en beschikbaarheid. Nu er elf mensen met een budget aan de slag gingen, was er altijd wel een deelauto of Uber beschikbaar. Maar wat als straks 11 duizend mensen op deze manier gaan reizen? “We moeten gewoon van alles gaan uitproberen: van people movers tot elektrische steps. Ook moet MaaS-gedrag worden beloond met privileges: twee rijbanen alleen voor gebruikers van een deelauto bijvoorbeeld, waaronder de taxi.”

Langer onderweg

De zogenoemde ‘first en last mile’ wordt door mensen die buiten de stad wonen vaak als grootste probleem gezien als zij de auto laten staan. “Dat zit echt tussen de oren van mensen, want er is zo veel mogelijk. Natuurlijk is er minder openbaar vervoer beschikbaar in een dorp dan in een stad, maar dankzij prima p+r-plekken kunnen ook die mensen gewoon met de trein naar kantoor komen. Voor veel mensen is de fiets in combinatie met de trein ideaal.” Uit de resultaten van de pilot blijkt ook dat er van alles mogelijk is. Hoewel de meeste deelnemers in Amsterdam woonden, zat er ook een tussen uit Hillegom bijvoorbeeld. Langer onderweg zijn dan met de auto, werd door de meeste reizigers als een nadeel gezien. Toch was de ervaring van de meeste testers positief, stelt Gehrels. “De reden om deel te nemen was voor 50 procent van de deelnemers om nieuwe alternatieven uit te proberen, dat werd dan ook bij de evaluatie hoog beoordeeld”, aldus Gehrels. Bovendien willen de leaserijders vaker gebruik gaan maken van alternatieven als de bereikbaarheid van kantoor slechter wordt. 

Punten scoren

Ze vertelt dat er ook een spelelement aan de pilot was gekoppeld. “Deelnemers konden punten winnen door zoveel mogelijk modaliteiten te gebruiken. Wie iedere dag zijn eigen fiets pakte, kreeg weinig punten. De trein in combinatie met een deelauto leverde bijvoorbeeld weer een hoge score op. Je moet het ook leuk maken voor mensen om eens iets anders uit te proberen. Je ziet ook nog eens veel meer van een stad, in plaats van alleen maar de bumper van je voorganger tijdens de file op de ringweg. En het duurzaamheidseffect bleek ook erg belangrijk voor mensen.”

Het uiteindelijke doel van Gehrels is het programma op te schalen en te introduceren in steden in het buitenland. “Ook in Beijing, Johannesburg en Sao Paulo moeten mensen de auto uit. Alleen al omdat de luchtkwaliteit in sommige steden zo slecht is. De auto is een heilig huisje. Veel mensen beschouwen het als hun kantoor, handtas of een privéruimte, maar in de toekomst, zeker met de verwachte verstedelijking, is er gewoon geen plek meer voor zoveel auto’s.”