Thema Tweewielers | Groningen stapt op waterstoffiets
De stad Groningen profileert zich al geruime tijd als waterstofstad. Naast waterstofvrachtwagens en -auto’s heeft de gemeente nu ook een fiets op die brandstof. “De waterstoffiets is een investering voor de toekomst”, zegt Gerrit Griffioen, hoofd materieel van de gemeente.
Het is een opvallende verschijning, de witte waterstoffiets van de Gemeente Groningen. Vooral vanwege het dikke frame, waarin de geavanceerde aandrijflijn verborgen zit. De fiets van het merk Alpha (van de Franse fabrikant Pragma Mobility) is onderdeel van een pilot van de gemeente naar het gebruik van waterstof als aandrijving. De samenwerking tussen de fabrikant en gemeente is tot stand gekomen via Dick van Goch, die namens Divago Consulting optreedt als handelsagent van de waterstoffiets in Nederland. Van Goch introduceerde de fiets in juli 2020 en werkt sindsdien aan de promotie van het vervoermiddel. “Eigenlijk is het een soort kruistocht, want waterstof wordt in de regel toegepast voor transport. Hoe zwaarder dat transport, zoals met trucks, hoe zinvoller het gebruik van waterstof als brandstof is. Sommigen verklaren mij voor gek, omdat de brandstof te prijzig zou zijn voor het gebruik in een fiets. Toch zie je een verschuiving naar lichtere voertuigen”, aldus Van Goch. Volgens de website Waterstof-tanken.nu, waarvan onder andere Tu Delft en Shell partner zijn, kost waterstof bij gebruik in een auto omgerekend zo’n 10 cent per kilometer, terwijl elektriciteit ongeveer 0,9 cent per kilometer kost.
Statement
Groningen doet al veel met waterstof, zegt Gerrit Griffioen, hoofd materieel van gemeente. “Momenteel hebben we 15 vervoermiddelen op waterstof rijden, waaronder vier vrachtwagens van het merk Biosun, vier personenauto’s van de merken Hyundai en Toyota (die het waterstofmodel Mirai in 2016 lanceerde, red.) en zeven bestelwagens van de merken Streetscooter, Renault en Volkswagen. Dit jaar moet dat aantal toenemen naar 40 eenheden in totaal. Waaronder de waterstoffiets van Alpha, die als investering voor de toekomst moet worden gezien, zegt Griffioen. “We hebben de waterstoffiets aangeschaft om zowel inwoners als ambtenaren te laten zien wat er mogelijk is met deze krachtbron. In de komende 1 à 2 jaar willen we aan de hand van hun ervaringen zien wat de waarde van de waterstoffiets zou kunnen zijn. Daarnaast is het ook een statement om aan te geven waar Groningen staat op het gebied van waterstof. En het heeft als voordeel dat we de door onze zelf opgewekte energie kunnen opslaan.”
Het is een statement om te laten zien waar Groningen voor staat
Praktijk
Sinds 2015 werkt de stad aan de realisatie van een emissievrije binnenstad, waarbij de gemeente diverse opties bekijkt om dit voor elkaar te krijgen. Zo vervangt de gemeente voertuigen die aan het einde van hun levensduur zijn door een duurzamere variant, waarbij kan worden gekozen kan worden voor een elektrische of waterstof versie. Het doel is om dit in 2025 te halen.
“Dat zou in theorie ook met elektrisch rijden kunnen”, zegt Griffioen. “In de praktijk levert dat echter een te zware belasting op voor het stroomnetwerk. Wij hebben namelijk 100 vrachtwagens en als die allemaal elektrisch zijn, dan onttrek je te veel stroom aan het netwerk als die opgeladen moeten worden. Onze vrachtwagens rijden overdag, waardoor het opladen ’s nachts zou moeten gebeuren.”
Met de inzet op waterstof en elektrisch rijden hoopt de stad in de toekomst een volledig emissievrij wagenpark te hebben, stelt Griffioen. “Daarbij kijken wij ook naar mogelijkheden om het wagenpark te verkleinen. Inmiddels hebben wij bijvoorbeeld de beschikking over 30 batterij elektrische fietsen, die zeker in de binnenstad sneller zijn dan een auto.” De elektrische vloot van de gemeente omvat verder 25 elektrische auto’s van de merken Volkswagen en Renault en 5 elektrische bestelwagens van de merken Renault en Fiat.
Naast de gemeente neemt ook waterstof-producent Holthausen Clean Technology uit Hoogezand, dat eerder een straatveegwagen in opdracht van de gemeente ombouwde tot waterstof aangedreven voertuig, deel aan het project. De producent beschikt over een Energy Point in Groningen, waar waterstoftrucks kunnen tanken. Voor het vullen van de transportvoertuigen is een druk van 350 bar nodig, terwijl de waterstoffiets gevuld kan worden met een druk van 300 bar. Om het tanken van de waterstoffiets mogelijk te maken bij dit tankstation, heeft het bedrijf uit Hoogezand een speciale koppeling ontwikkeld. Volgens Griffioen was dit een belangrijke voorwaarde voor de gemeente om de waterstoffiets aan te schaffen. “De pilot wordt alleen succesvol als mensen op de waterstoffiets kunnen stappen en dus moet er getankt kunnen worden”, verduidelijkt Griffioen. De gemeente wekt de waterstof zelf op. Dat gebeurt met behulp van zonnepanelen, waarna de energie door middel van elektrolyse omgezet wordt in waterstof.
Elektrisch rijden levert een te zware belasting op voor het stroomnetwerk
Grotere schaal
Voor de gemeente is de waterstoffiets dus een pilot, vooral om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn en om zich te profileren als waterstofstad. Want naast de hoge brandstofprijs, is ook de aanschafprijs van de tweewieler fors: 7.500 euro. Bij de keuze voor de aanschaf van de waterstoffiets speelde het bedrag een onderschikte rol, stelt Griffioen. “Het belangrijkste is dat mensen kunnen ervaren hoe het is om op een waterstoffiets te fietsen. Maar idealiter zou de vraagprijs onder de 5.000 euro moeten liggen.” Van Goch geeft toe dat de vraagprijs een obstakel is voor de doorbraak van de waterstoffiets. “Dat maakt het als vervoersmiddel op dit moment nog niet interessant voor consumenten”, beaamt Van Goch. Tot nog toe heeft hij daarom ook nog maar één waterstoffiets verkocht: aan de gemeente Groningen. “Pragma Mobility werkt aan een model dat op grotere schaal geproduceerd kan worden, waardoor de kostprijs naar verwachting omlaag gaat naar 5.000 euro. Daarbij gaat de actieradius dan omhoog naar 200 kilometer, waar de actieradius met het huidige model nog 120 tot 150 kilometer is.”
Het duurzame vervoermiddel is echter wel geschikt voor bedrijven en gemeenten, verwacht Van Goch. “Naast de gemeente Groningen heb ik diverse overheden en ondernemingen benaderd of zij interesse hebben in de waterstoffiets. Dit jaar heb ik mijzelf tot doel gesteld dat ik een aantal van 10 tot 20 producten verkoop.” In de toekomst zou het zo maar kunnen dat gemeente Groningen nog een waterstoffiets koopt, stelt Griffioen. “Als de pilot een succes wordt, dan sluit ik niet uit dat wij er in de toekomst nog een aanschaffen.”
Doorontwikkelen
Of de waterstoffiets een reëel alternatief voor de elektrische fiets is, wil Christa Grootveld, branchemanager Bovag Fietsbedrijven, niet zeggen. De techniek moet in haar ogen nog verder doorontwikkeld worden. “Het is een zeer interessante technische innovatie. En, zoals dat met technische innovaties vaak gaat, kost het tijd voordat zo’n innovatie haalbaar en betaalbaar is voor de massa. Kijk ook maar naar de waterstofauto. Maar het kan op enig moment ook hard gaan. Dat zien we nu met de e-bike en de elektrische auto.” Welke bijdrage subsidies en lagere prijzen kunnen leveren aan de doorbraak van de waterstoffiets, durft Grootveld niet te zeggen zonder een marktonderzoek.
De huidige vraagprijs van 7.500 euro zou een obstakel kunnen vormen voor de aanschaf van een waterstoffiets, denkt zij. “Een hoge prijs is altijd een drempel voor een doorbraak. Evenzeer als de laadtechniek en -infrastructuur. Maar als je wat wilt bereiken, moet je ergens beginnen.” Het is bij Grootveld niet bekend of Nederlandse fietsfabrikanten zich bezig houden met de ontwikkeling van een waterstoffiets. Dat geldt ook voor de verkoop van het vervoermiddel door Nederlandse fietsbedrijven. De branchemanager doet geen uitspraken over de perceptie van consumenten over de explosiviteit van waterstof zonder een marktonderzoek.
